مقوله تعیین دیه همیشه بعنوان یکی از مولفه های مهم در رویه های قضایی و بیمه ای کشور است. امروز که در حال نگارش این مقاله جامع در خصوص دیه هستیم هنوز دیه سال 1404 تعیین نشده است و خیلی از دستگاههای دولتی، مراجع قضایی و شرکت های بیمه منتظر تعیین دیه سال 1404 هستند.چرا که تعیین مبلغ دیه تاثیر مهمی در خسارات جانی و حتی تعیین مجازات های قانونی دارد. از منظر صنعت بیمه نیز از پرداخت دیه خسارتهای فوت و نقص عضو تصادفات رانندگی گرفته تا خسارتهای مرتبط به بیمه های مسئولیت از جمله خسارت وارده به کارکنان و اشخاص ثالث در بیمه مسئولیت سازندگان ابنیه همگی متاثر از میزات تعیین ابلاغی قوه قضائیه هستند.
طبق فقه اسلامی و قانون مدنی ایران دیه نوعی جبران مالی است که در مقابل جنایتهای غیرعمدی بر نفس و اعضا بدن و منافع انسان تعیین می شود. البته در مورد جنایت های عمدی که به موجب قانون مستوجب قصاص نیست نیز دیه تعیین می شود. به عبارت دیگر بر اساس ماده 17 قانون مجازات اسلامی، دیه مال معینی است که در شرع مقدس اسلام برای جنایت تعیین شده و پرداخت آن در مواردی مانند قتل غیر عمد، صدمات بدنی و جراحات برای فرد مرتکب جنایت الزامی است. دیه به عنوان یک حقالناس، بر مبنای اصول فقهی مانند قاعده «لاضرر» و اصل جبران خسارت، در نظام حقوقی ایران اجرا میشود.
در فقه اسلام، مبنای محاسبه دیه بر اساس اصول شریعت و منابع معتبر فقهی تعیین میشود. دیه کامل معادل مقادیری از اموال مشخصشده مانند ۱۰۰ شتر، ۲۰۰ گاو، ۱۰۰۰ دینار طلا یا ۱۰ هزار درهم نقره است که در روایات اسلامی مورد تأکید قرار گرفته است. این مقادیر به عنوان معیارهای سنتی تعیین دیه شناخته میشوند. در جدول زیر فارغ از اینکه قوه قضائیه دیه سال 1404 را به چه میزان تعیین کرده است ارزش روز هر یک از مقادیری دیه شرعی لحاظ شده است.